En?
Kom je de dagen goed door?
De aanleiding is natuurlijk heel naar, maar als er ooit een gelegenheid was om de pen ter hand te nemen en eindelijk eens dat boek te schrijven dan is het nu.
Al was het alleen maar om een goede invulling te geven aan de lange lege dagen die nog voor ons liggen.
Vooral als je noodgedwongen niet kunt werken is het zaak om een doel te hebben. “Verveling is je grootste vijand,” waarschuwde oud-marinier Patrick deze week in de krant. Hij heeft wel eens meer dan acht weken voor de Afrikaanse kust gedobberd. "Bij dit soort situaties moet je plannen maken." Blijven sporten is volgens Patrick het belangrijkste.
Dat zou ik dertig jaar geleden ook hebben gezegd. Tegenwoordig voel ik me meer verwant met de dame op deze foto:
Een afwisseling is natuurlijk het mooiste. Doe in elk geval iets zinvols met deze zeeën van tijd.
“Je competent en nuttig voelen, zorgt voor een beter psychologisch welbevinden," zegt psychologiedocent Jessica de Bloom van de Rijksuniversiteit Groningen op NOS.nl.
Hoe zorg je ervoor dat je na zo’n lange dag thuis toch met een voldaan gevoel in bed stapt?
Dat doe je waarschijnlijk niet na weer een marathonsessie op Netflix of nadat je de hele dag het nieuws (plus reclames) hebt geconsumeerd.
Met Patrick en Jessica zeg ik: maak van de nood een deugd. "Ga schrijven," voeg ik daar aan toe. Want dat is nog gezond ook, hebben wetenschappers aangetoond.
De ideale situatie
Het zou wel heel cru zijn om dit een cadeau te noemen, maar voor veel schrijvers is dit de ideale situatie: om als een kluizenaar dag en nacht aan je manuscript te kunnen werken.
Dat raad ik je dan weer niet aan (zie ex-minister Bruins).
Wel raadzaam is om je schrijfuren in te plannen, alsof het werktijden zijn.
Je hoeft niet hele dagen te gaan zitten zwoegen. Sterker: talloze schrijvers beweren dat een kortere, zéér geconcentreerde schrijfsessie vaak veel productiever is.
Twee uur per dag
Met slechts twee schrijfuren per dag kun je al flinke stappen maken.
Of dat nou ’s ochtends vroeg is (nog voor het ontbijt) of ’s avonds, dat is aan jou.
Nu jezelf alleen nog zien af te sluiten van de sombere gedachten en toekomstscenario’s én het nieuws dat over elkaar heen buitelt.
Wat dat betreft had Shakespeare minder afleiding toen hij tijdens de pestepidemie in 1592 enkele van zijn beroemde sonnetten schreef.
Overigens: ik hoef hier toch niet te melden dat je smartphone tijdens het schrijven ver uit de buurt is?
Over hoe te beginnen schreef ik hier al.
Eerst een brief
Mocht je nog steeds tegen een knipperende cursor of een leeg vel aankijken, dan kun je ook eerst een brief schrijven aan een dierbare op afstand.
“Om polsen en kwabben los te maken” noemde schrijver Nanne Tepper dat, waarna hij zich op een roman stortte.
En in deze tijden van sociale onthouding verricht jij meteen een goede daad.
Als de schwung er na zo’n brief (of e-mail) dan goed in zit, dan is het wel zaak dat je structuur hebt.
Een werk- of schrijfplan.
Vooral als je jouw levensverhaal of dat van je familie schrijft.
Dat kan heel eenvoudig: chronologisch. Deel het te beschrijven leven in, bijvoorbeeld in blokken van vijf jaar. Gebruik een groot vel (minimaal A3-formaat) zodat je een helder overzicht hebt.
Of plak gele papiertjes op de muur of deur. Toen ik tijdens het schrijven van dit boek een zenuwinzinking nabij was, redden die geeltjes mij en het boek. En mijn relatie.
Heb je eenmaal een plan van aanpak, dan hoef je niet per se bij de geboorte te beginnen. Schrijf gerust eerst het verhaal of die ene anekdote waar je al langer op broedt. Grote kans dat deze tekst weer andere verhalen en associaties bij jou oproept.
Houd het simpel
Wat ik merk bij beginnende schrijvers is dat ze vaak te veel willen vertellen. Personages buitelen over elkaar heen, de verteller schiet heen en weer in de tijd, overvoert de lezer met details en probeert elke scène Héél Belangrijk te maken –liefst met UITROEPTEKENS!!!
Ik moet mezelf op dit vlak ook nog regelmatig beteugelen, hoor.
Maar wat ik vooral wil zeggen: Houd het simpel.
En klein.
Het is best interessant dat jij opgroeide in een van de 35 flats die toen in jouw stad stonden. Die waren gebouwd om de woningnood het hoofd te bieden. Dat de woningvoorraad in ons land tussen 1945 en 1985 steeg van 2,5 miljoen naar 5,5 miljoen, bij een bevolkingsgroei van 9 miljoen naar 14,5 miljoen Nederlanders.
Maar vertel me vooral wat er in die flatwoning gebeurde.
Begin met een scène die jou het meest is bijgebleven. En beschrijf dat heel sec. Laat de gedachten die door je hoofd gingen ook nog maar even achterwege; vertel ons eerst 'ns waar we zijn.
Zonder poespas
En doe dat zonder al te veel poespas. Een gedenkwaardige gebeurtenis heeft geen uitroeptekens nodig. Sterker: probeer het juist zo droog en koel mogelijk te beschrijven, waardoor de impact op de lezer vaak zelfs groter is (dat fenomeen zal ik hier ook nog ‘ns bespreken).
Heb je te weinig houvast of informatie? Bekijk eventueel foto’s uit je eigen albums om die tijd weer op te roepen. Bestudeer het interieur, de kleding, de haardracht. Op internet vind je uiteraard ook prachtige foto’s die je mee terugnemen naar vroeger. Je hoeft maar te zoeken naar “jaren zeventig” en op afbeeldingen te klikken en schrootjeswanden, rotan stoelen en de kleuren oranje, bruin, okergeel springen tevoorschijn. Of zo'n badkamer:
Een foto zegt inderdaad vaak meer dan duizend woorden.
Maar jouw woorden zeggen op hun beurt ook weer veel meer dan een foto.
Familieverhaal
Werk je aan een familieverhaal, dan kun je ook chronologisch te werk gaan. Vooral als je meerdere generaties wilt beschrijven.
Maak op een groot vel een tijdsbalk. En een overzicht van de hoofdpersonen.
Je hoeft niet de biografie van elk persoon te schrijven. Vaak kun je met één treffende gebeurtenis of karakteristieke eigenschap een persoon tot leven wekken. Werk die uit.
Deze compacte verhalen of slechts scènes vertellen uiteindelijk tezamen een veel groter verhaal.
Wees vooral niet bang dat je te weinig hebt opgeschreven.
Laat de eerste versie nadat je die hebt voltooid met rust en begin aan een volgend verhaal. Lees het een dag of een paar dagen later terug.
Of beter: laat iemand meelezen, liefst iemand die de beschreven persoon niet kent.
Ik kan dat ook doen.
Graag zelfs. Ik heb al een aantal schrijvers mogen helpen met hun teksten. Informeer gerust ‘ns vrijblijvend naar de mogelijkheden.
Ik wens je veel schrijfplezier deze crisis.