In het voorjaar van 1945 stierf de 25-jarige Albert Aalders uit het Drentse Alteveer roemloos op een slagveld in het Oostenrijkse Rechnitz. Net als vijftig Nederlandse jongens van zestien jaar die tot zijn eenheid behoorden. Hij werd begraven als onbekende Duitse soldaat. Waarschijnlijk, want hij is nooit gevonden.
Nazaat Bé Aalders uit Tolbert raakte gefascineerd door het verhaal van zijn betreurde oudoom. De afgelopen jaren heeft Bé het leven van Albert Aalders proberen te reconstrueren, om hem op die manier te ontrukken aan de anonimiteit. En om te laten zien waarom jonge mensen in extreme situaties bepaalde keuzes maken en welke grote gevolgen die kunnen hebben.
Een schat aan informatie
Bé heeft tijd noch moeite gespaard en vele reizen gemaakt om het verhaal uit te zoeken. Het leverde een schat aan informatie op. In 2019 benaderde hij mij om uit deze bulk aan informatie een boeiend en coherent verhaal te destilleren en het voor een breed publiek toegankelijk te maken.
Ik was meteen gegrepen door dit verhaal en de tragiek van Albert Aalders. Die in armoede opgroeide in de laatste plaggenhut in het Steenbergerveld (Het Tranendal, in de volksmond) en volgens zijn huisarts “altijd een achterlijke jongen was geweest”.
Een fietsenmaker in Groningen die in 1942 wanhopig op zoek was naar een inkomen voor zijn gezin en zich aanmeldde bij het NSKK (Nationalsozialistisches Kraftfahrkorps) om chauffeur te worden. Albert belandde in Duitsland en raakte spoedig de regie over zijn leven kwijt: hij kwam in de gevangenis en tenslotte –hoogstwaarschijnlijk onder dwang- bij de SS, die in de laatste fase van de oorlog elke jongeman rekruteerde voor het front.
Universeel verhaal van alle tijden
Dit is een individueel maar ook universeel verhaal van een jongeman die de verkeerde keus maakte, maar de implicaties van zijn keus –door zijn beperkte scholing en verstandelijke vermogens- niet goed kon inschatten. Een keus die tot op de dag van vandaag wordt gevoeld door de kinderen die zijn achternaam kregen, maar niet door hem zijn verwekt.
Dit is ook een verhaal van alle tijden. Van jonge mannen en vrouwen die, gelokt door geld, avontuur of ideologie, afreizen naar een oorlogsgebied en dikwijls niet beseffen waar ze in verzeild raken.
